Organ Bağışı
Çoğumuzun merak ettiği ancak çok ta yakın duramadığı, gündemde tutulmayan bir konu organ bağışı.. Beyin ölümü gerçekleşmiş kişinin ölmeden önce kendi isteği ve şahitler ile bir tıp kurumunun onayıyla veya beyin ölümü gerçekleştikten sonra yakınlarının onayıyla, organ değişimine ihtiyacı olan bir hastaya organ nakli için gerekli organını organlarını vermesine, bağışlamasına Organ Bağışı diyoruz.
Ülkemizde Organ Nakli
Organ nakli ülkemizde ilk kez 1969′da Ankara ve İstanbul’da yapılan iki kalp nakli ile gerçekleşmiştir. Hemen ardından konuyla ilgili hayvanlar üzerinde organ nakil çalışmaları 1970 yılında Hacettepe üniversitesinde başlamıştır. Günümüzde de en yaygın organ nakillerinden biri olan böbrek nakli 3 Kasım 1975 tarihinde bir annenin böbreğinin çocuğuna nakil edilmesiyle başlamıştır. Organ bağışı konusundaki kadavradan nakil işlemi 10 Ekim 1978 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Aynı tarihlerde konuya olan ilginin arttırılması amacıyla konu Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne taşınmıştır. Meclis, Diyanet İşleri Başkanlığından yapılan açıklama öncesinde 1979′da onaylamış ve meclis gündeminde tutmuş, konun yaygınlaşması için çalışmalar yapmıştır. Aynı yıllarda tüm gazetelerde ilgili başlıklar halka duyurulmuş Organ Nakli ve Organ Bağışının önemi halka aktarılmıştır. Sonrasında insanların akıllarında bu konunun canlı tutulabilmesi ve organ bağışı’nın yaygınlaştırılması için organ bağışı kartları kullanıma başlanmıştır. 1987 Yılında “Ortadoğu Organ Nakil Derneği” ile yılda ikişer kez büyük kongreler düzenlenerek konu daha da yaygınlaştırılmış ve desteklenmiştir. Dünyada 1967′de gerçekleştirilen karaciğer naklinin 21 yıl sonrasında ülkemizde de bu nakil başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. 1990 Yılında yine konunun yaygınlaştırılması ve desteklenmesi adına bu konuda birçok başarıya imza atmış Prof. Dr. Mehmet Haberal ve arkadaşları tarafından “Türkiye Organ Nakli Derneği” kuruldu. 1990′da aynı ekip dünyada bir ilki başararak ilk defa canlıdan kısmi karaciğer naklini gerçekleştirdi.. 1990 Yılından sonra günümüze kadar dünyadaki tüm gelişmeler takip edilmiş ve organ bağışı yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı her zaman organ bağışının yanında durmuş ve müslümanlık dinine aykırı olmadığını belirtmiştir. 2001 Yılında dönemin bakanı Osman Durmuş tarafından Ulusal Koordinasyon Merkezi kurulmuş ülkemiz organ nakli konusunda 6 merkez bölgeye ayrılıp organ temini daha düzenli ve hızlı hale getirilmiştir.
Organ Bağışı Nasıl ve Nerelere Yapılır?
Yasalara göre herkesin, iki tanıkla birlikte, kendisi öldükten sonra organlarını bağışladığını belirten bir belgeyi doldurarak imzalamasıyla ve bu belgeyi yetkili kurumlara teslim etmesiyle yapılmış olur. Bu belgeler yetkili kurumlarca hazırlanmış olabileceği gibi, kendilerinin hazırladığı bir belge de olabilir. Ayrıca sürücü belgesi alan kişiler, belgede “organlarımı bağışlıyorum” bölümünü işaretlemiş olmakla, organlarını bağışlar. Organlarının tümü, biri ya da birkaçı bağışlanabilir. Bu seçenekler bağış belgelerinde vardır. Bağış Belgesi, yetkili sağlık kuruluşlarının kayıtlarına geçer. Kişi bu belgeyi yanında bulunduracak olursa, ölümü halinde bağış vasiyeti yerine getirilir. Kişi bağış kararı aldıktan sonra vazgeçebilir, bunun için belgesini imha etmesi veya yanında organlarını bağışlamadığını beyan eden bir belge taşıması yeterlidir. Kişi organ bağışı yapmak istemediğini bir belge ile belirten kişiden hiçbir koşul altında organ alınması mümkün değildir. Organ bağışlamak tam anlamıyla kişinin iradesiyle ve gönüllü biçimde yapılan bir insani davranıştır. Özetle Organ Bağışı; Sağlık Müdürlüklerinde, Hastanelerde, Emniyet Müdürlüklerinde (Ehliyet Alımı Sırasında), Organ Nakli Yapan Merkezlerde, Organ nakli ile ilgilenen Vakıf, Dernek vs. kuruluşlarda yapılabilir.
Yasa Ne Diyor?
Canlıdan organ nakli için kişinin 18 yaşını doldurmuş bulunması, akli dengesinin yerinde olması şarttır. Canlıdan organ naklinde, verici kişinin maddi bir çıkarı olması ve/veya bu durumu bilen doktorun organ nakli yapması suçtur. Kadavradan organ naklinin yapılabilmesi için beyin ölümü belgesinin hazırlanmış olması, kişinin sağlığında organlarını bağışlaması, bağışladığına dair bir belge yoksa yakınlarının rızasının alınması şarttır. Kişinin ölümü anında yanında herhangi bir yakını yoksa, ve üzerinden organlarını bağışlamadığına dair bir belge çıkmazsa, 2594 sayılı yasa, organlarının alınmasına izin vermektedir. Ölünün fizik bütünlüğünü değiştirmeyen organlar, (örneğin kornea) herhangi bir bağış ya da izin aranmaksızın nakil için alınabilir. Organ alımı, satımı, bunun ticaretinin ya da reklamının yapılması ağır ceza gerektiren bir suçtur. Adli nedenlerle ölen kişilerin organları nakil için çıkartılırken yapılan ameliyattaki bulgular adli rapora eklenir ve otopsi bu ameliyattan sonra gerçekleştirilir. Adli işlemler organ nakli için yapılan işlemleri geciktiremez.
Diyanet İşleri Ne diyor?
Müslümanlık organ bağışı konusunda hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde açıktır ve organ bağışıyla hayat kurtarmanın sevap olduğunu bildirmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 1980 yılında aldığı karar aynen şöyledir: “Başkanlığımız Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 6.3.1980 tarih ve 396 sayılı uzun kararı ile organ naklinin caiz olduğunu bildirmiştir. Bu karara göre organ nakli için şu şartlara uyulması gerekmektedir.
1.Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak için bundan başka çarenin olmadığının mesleki ehliyet dürüstlüğüne güvenilen bir tabib tarafından tesbit edilmesi.
2.Hastanın bu yoldan tedavi edileceğine tabibin zann-ı galibinin bulunması.
3.Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin yapıldığı esnada ölmüş olması.
4.Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir.
Sizin organınızı vereceğiniz kişinin yaptığı iyi ve fenalıklardan tamamen kendisi sorumludur.”
Hıristiyanlık, Yahudilik, Budizm ve diğer dinler de, organ bağışını insan sevgisinin bir parçası olarak kabul etmektedirler ve bu alandaki çabaları destekledikleri gibi, din kurumları organ bağışının yaygınlaşması için özel çabalar yürütmektedirler.
Konu: Organ Bağışı Hakkında... 
03.01.08 10:49
